25 สิงหาคม 2008

มีหนังสือเล่มหนึ่งที่อยากจะแนะนำท่านผู้อ่านที่สนใจทางด้านนวัตกรรมและกลยุทธ์ครับ หนังสือเล่มนี้ชื่อ Game-Changing Strategies เขียนโดย Constantinos C. Markides จาก London Business School (ผมซื้อมาจาก Asia Books ครับ) โดยหนังสือเล่มนี้จะเหมาะสำหรับผู้ที่สนใจในเรื่องนวัตกรรมต่างๆ ทางด้านกลยุทธ์ครับ โดยเฉพาะท่านที่ชื่นชอบแนวคิดในเรื่องของกลยุทธ์น่านน้ำสีครามหรือ Blue Ocean Strategy ก็คงจะพบว่าหนังสือเล่มนี้ช่วยต่อยอดทางความคิดจาก Blue Ocean Strategy ไปได้ในอีกระดับหนึ่งครับ

            นวัตกรรมทางกลยุทธ์ที่หนังสือเล่มนี้มุ่งเน้น จะเป็นนวัตกรรมในตัวรูปแบบหรือตัวแบบของธุรกิจ หรือ ที่เราคุ้นกันในชื่อของ Business Model ครับ ถ้าท่านผู้อ่านนึกภาพของ Business Model Innovation ที่ผ่านมาในอดีตไม่ออก ก็ลองนึกถึงกรณีอย่าง Amazon หรือสายการบินต้นทุนต่ำทั้งหลาย หรือสำนักข่าว CNN ซึ่งบริษัทต่างๆ เหล่านี้ ซึ่งสิ่งที่บริษัทเหล่านี้นำเสนอไม่ใช่นวัตกรรมในตัวสินค้าหรือบริการนะครับ เพราะไม่ว่าจะเป็นการขายหนังสือ การให้บริการธุรกิจทางด้านการบิน หรือ การให้บริการข่าว ก็ล้วนแล้วแต่เป็นสินค้าหรือบริการเดิมๆ แต่นวัตกรรมที่บริษัทเหล่านี้สร้างสรรค์ขึ้นมาคือรูปแบบหรือวิธีการในการดำเนินธุรกิจ โดยที่ตัวสินค้าและบริการยังคงเหมือนเดิม

            ประเด็นที่น่าสนใจของ Business Model Innovation อีกประการก็คือนวัตกรรมในลักษณะ นี้มักจะนำไปสู่การสร้างสรรค์ตลาดใหม่ๆ ที่ไม่เคยมีมาก่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการดึงลูกค้ากลุ่ม ใหม่ที่ไม่เคยเป็นลูกค้าของอุตสาหกรรมเข้ามาเป็นลูกค้า อย่างเช่นกรณีของสายการบินต้นทุนต่ำ ที่สามารถดึงดูดผู้ที่ปกติไม่ได้บินให้มาใช้บริการของสายการบินได้

            มีตัวอย่างหนึ่งในหนังสือเล่มนี้ที่น่าสนใจครับ โดยเป็นกรณีศึกษาของ MinuteClinic ซึ่งถือเป็นผู้บุกเบิกในธุรกิจการให้บริการสุขภาพแบบค้าปลีก (ภาษาอังกฤษเขาใช้คำว่า Retail Health Care ครับ) กรณีของ MinuteClinic นั้น ไม่ได้เป็นเรื่องของนวัตกรรมในตัวสินค้าหรือบริการนะ ครับ เนื่องจากการให้บริการสุขภาพก็เป็นสินค้าและบริการในรูปแบบเดิม แต่สิ่งที่แตกต่างคือ MinuteClinic นั้นนำเสนอรูปแบบของธุรกิจใหม่ๆ นำเสนอคุณค่าใหม่ๆ ให้กับผู้ป่วย ท่านผู้อ่านลองนึกภาพดูก็ได้ครับว่าเวลาเราเจ็บป่วย ไม่สบาย โดยเฉพาะพวกอาการต่างๆ ที่มักจะเป็นกันประจำไม่ว่าจะเป็นปวดหัว ตัวร้อน เจ็บคอ ไอ น้ำมูกไหล เป็นไข้ หลายครั้งที่เรากินยาเองแล้วไม่หาย ทำให้ต้องไปพบแพทย์ตามโรงพยาบาลหรือคลีนิกต่างๆ ซึ่งส่วนใหญ่ก็มักจะต้องมีการนัดหมาย ต้องใช้วเลา มีค่าใช้จ่ายที่สูง และไม่ค่อยสะดวกสำหรับเรา

            แต่ถ้าท่านมีอาการเจ็บป่วยหรือไม่สบายด้วยอาการที่มักจะพบได้ทั่วๆ ไปนั้น เมื่อท่านไป MinuteClinic ท่านจะได้รับการบริการที่รวดเร็วกว่า ไม่ต้องมีการนัดหมายล่วงหน้า ราคาถูกกว่า และที่สำคัญคือเปิด 24 ชั่วโมง ถ้าเราไม่สบายและเข้าไปที่ MinuteClinic ก็จะพบพยาบาลที่ได้รับการฝึกหัดมาอย่างดี คอยดูแล เมื่อเราเล่าอาการให้ฟัง พยาบาลก็จะป้อนข้อมูลใส่ในระบบคอมพิวเตอร์ ซึ่งซอฟแวร์ที่ได้รับการออกแบบมาอย่างดี ก็จะช่วยวินิจฉัยโรคเบื้องต้น พร้อมทั้งให้คำแนะนำในเรื่องของยาและการดูแลสุขภาพ พออ่านถึงตรงนี้ท่านผู้อ่านอาจจะโต้แย้งว่าจะให้คอมพิวเตอร์มาวินิจฉัยอาการป่วยแล้วจะแม่นยำหรือ จะดีกว่าหมอหรือ?

            ท่านผู้อ่านก็ต้องอย่าลืมนะครับว่าอาการที่เขาวินิจฉัยนั้นเป็นพวกโรคพื้นฐานที่มักจะเป็นกันโดยปกติอยู่แล้ว และโรคเหล่านี้ก็มีแนวทางในการดูแลรักษาที่ค่อนข้างเป็นมาตรฐานอยู่แล้ว สำหรับท่านที่มีอาการแตกต่างจากที่ซอฟแวร์ได้ตั้งไว้หรือดูแล้วไม่ใช่โรคปกติพื้นฐานที่มักจะพบได้ทั่วๆ ไป ก็จะมีการแนะนำและบอกต่อให้ไปพบแพทย์ที่เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน นอกจากนี้ที่ MinuteClinic ยังมีแพทย์อยู่ด้วยนะครับ แต่ไม่ใช่แพทย์ประจำที่คลีนิก แต่เป็นแพทย์ที่สามารถ หรือคอยให้คำปรึกษาทางโทรศัพท์เพียงอย่างเดียว

            MinuteClinic ถือเป็นกรณีศึกษาที่น่าสนใจอีกเรื่องหนึ่งของ Business Model Innovation ครับ สังเกตได้ว่ากรณีนี้ไม่ได้เป็นนวัตกรรมของตัวสินค้าหรือบริการ แต่เป็นนวัตกรรมในรูปแบบและวิธีการนำเสนอสินค้าหรือบริการครับ สิ่งที่ MinuteClinic นำเสนอและแตกต่างจากผู้ให้บริการด้านสุขภาพรายอื่นๆ ก็คือ ความเร็ว (ตรวจครั้งหนึ่งประมาณ 15 นาที) ราคาไม่แพง เปิด 24 ชั่วโมง และทำเลส่วนใหญ่แล้วตั้งใกล้ร้านขายยา (เพื่อให้นำผลการตรวจไปซื้อยาได้เลย) และมาตรฐานที่เหมือนกันทั่วประเทศ (เนื่องจากใช้ซอฟแวร์เข้ามาช่วยในการวินิจฉัย)

            สัปดาห์นี้ขอเรียกน้ำย่อยเรื่องของ Business Model Innovation แค่นี้ก่อนนะครับ เอาไว้สัปดาห์หน้าจะมาคุยในรายละเอียดกันต่อครับ