ง่ายๆ ได้ใจความ

1 March 2009

ท่านผู้อ่านสังเกตไหมครับว่าปัจจุบันนี้เวลาคนเราจะพูดหรือสื่อสารในเรื่องใดก็แล้วแต่ แทนที่จะทำให้เนื้อความที่สื่อสารนั้นง่าย สั้น และได้ใจความนั้น กลับเป็นการสื่อสารที่วกวน เต็มไปด้วยน้ำท่วมทุ่ง และผู้ฟังหรือผู้รับสาร ไม่เข้าใจ ไม่รู้เรื่อง และจำไม่ได้ ลองสังเกตบรรดานักการเมือง ผู้บริหาร นักธุรกิจ หรือแม้กระทั่งบรรดาวิทยากรและคณาจารย์ต่างๆ ดูซิครับ จะสังเกตเห็นแนวโน้มอย่างหนึ่งว่าปัจจุบัน คนจำนวนมากจะชอบทำให้เรื่องง่ายๆ กลายเป็นเรื่องยาก เนื่องจากเมื่อเรื่องดูยาก ซับซ้อน วกวน เข้าใจยากแล้ว ผู้พูดจะดูดี ทรงความรู้ ดังนั้นเราจะพบกันเสมอครับว่าเรื่องที่ดูน่าจะง่าย เมื่อสื่อสารหรือพูดออกมาแล้วกลับดูซับซ้อนโดยใช่เหตุ

            หนังสือขายดีชื่อ Made to Stick ที่เขียนโดยสองพี่น้อง Chip และ Dan Heath ได้ระบุไว้เลยครับว่าการที่จะทำให้ข้อความหรือเนื้อหาที่เราสื่อออกไปนั้นเกิดอาการ Stick หรือ สามารถติดอยู่ในใจผู้ฟังหรือผู้ รับสาร ไม่ว่าจะเป็นการสร้างความเข้าใจ การจดจำ และการปฏิบัติตามนั้น หลักสำคัญข้อแรกคือต้องทำให้ ข้อความนั้นมีลักษณะที่ง่ายหรือ Simple เสียก่อน

            การจะสื่อสารอะไรก็แล้วแต่เราควรจะหาแก่นหรือประเด็นสำคัญหรือประเด็นหลักของเรื่องที่จะสื่อสารให้ได้เสียก่อนนะครับ ท่านผู้อ่านเคยไหมครับว่านั่งฟังเพื่อนพูดอยู่ แล้วเรามักจะต้องถามขัดจังหวะเป็นประจำว่า “อะไรคือประเด็นหลักๆ” เนื่องจากเรามักจะติดกับการชักแม่น้ำทั้งห้า พูดอ้อมไปวนมา แต่สุดท้ายหาประเด็นหลักที่ต้องการจะสื่อไม่พบ ผมเองก็พบบ่อยๆ ครับว่านิสิตนำเสนองานที่พูดไปสิบกว่านาทีแล้ว แต่ยังไม่เข้าสู่ประเด็นหลักเสียที หรือ เวลานั่งฟังวิทยากรพูด ก็พบเหมือนกันนะครับว่าบางท่านก็พูดได้สนุกสนานดี แต่ฟังจนจบแล้วไม่รู้ว่าอะไรคือข้อความหรือประเด็นหลักๆ ที่ต้องการจะสื่อให้เราทราบ

            ท่านผู้อ่านลองดูโฆษณาทางโทรทัศน์ต่างๆ ซิครับ ดูแต่ละเรื่องแล้ว ท่านสามารถบอกได้ไหมว่าอะไรคือข้อความหรือประเด็นหลักที่โฆษณาชิ้นดังกล่าวต้องการจะสื่อให้เราทราบภายในเวลาจำกัด ถ้าเราหาสิ่งเหล่านั้นไม่เจอก็รับประกันได้เลยครับว่าโฆษณาชิ้นดังกล่าวจะไม่ติดอยู่ในความทรงจำของเรา รวมทั้งทำให้เราไม่สามารถจดจำสินค้าหรือบริการดังกล่าวได้ เวลาฟังนักการเมืองหรือผู้รู้ทั้งหลายให้สัมภาษณ์ก็เช่นเดียวกันครับ ท่านผู้อ่านลองพยายามหาให้เจอนะครับว่าอะไรคือข้อความหลักหรือประเด็นหลักๆ ที่เขาเหล่านั้นต้องการสื่อ

            ท่านผู้อ่านอาจจะเถียงว่าหลายครั้งในข้อความที่เราต้องการสื่อนั้นมีประเด็นสำคัญหรือแก่นอยู่หลายประเด็น ทำให้เลือกไม่ถูก และสุดท้ายต้องพยายามสื่อออกไปในทุกๆ เรื่อง ซึ่งถ้าท่านผู้อ่านมองว่าท่านมีแก่นของเนื้อหาอยู่หลายเรื่องแสดงว่าจริงๆ แล้วท่านไม่มีแก่นนะครับ เนื่องจากทุกอย่างสำคัญเท่ากันหมด การทำให้ข้อความง่ายนั้น เสมือนเป็นการบังคับเลือกครับ ทำให้เราสามารถบังคับตนเองว่าตรงไหนที่มีความสำคัญหรือเป็นแก่นสำคัญของข้อความจริงๆ

            ปัญหาของบรรดาผู้เชี่ยวชาญทั้งหลายคือเมื่อท่านมีความเชี่ยวชาญมากขึ้นแล้ว เวลาจะสื่อสารหรือพูดอะไรออกมาที ก็จะชอบทำให้เรื่องดังกล่าวสลับซับซ้อนโดยไม่รู้ตัว ลองฟังบรรดาผู้เชี่ยวชาญทางเศรษฐศาสตร์ที่ออกมาให้คำวิจารณ์ต่อภาวะเศรษฐกิจในปัจจุบันซิครับ หาได้น้อยนะครับที่จะสามารถอธิบายเศรษฐศาสตร์เป็นภาษาที่คนธรรมดาที่ไม่ได้จบตรีหรือโท มาจะฟังเข้าใจได้อย่างง่ายๆ สาเหตุที่เป็นเช่นนี้ไม่ใช่เพราะท่านเหล่านี้จงใจทำให้ดูยากหรอกนะครับ (ถึงแม้บางท่านจะเป็นก็ตาม) แต่เป็นเพราะพอเราชำนาญเรื่องใดแล้ว เราก็จะตกอยู่ในกับดักของความสลับซับซ้อนของเรื่องดังกล่าว และเวลาเราพูดอะไรแล้ว เราก็จะนึกว่าผู้ฟังหรือผู้รับสาร เขามีพื้นฐานเหมือนๆ เรา โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรามักจะลืมไปเลยว่าการไม่รู้นั้นเป็นอย่างไร

            เช่นให้นักเศรษฐศาสตร์วุฒิปริญญาเอก มาอธิบายปัญหาเศรษฐกิจของโลกในปัจจุบัน ให้คนที่ไม่มีพื้นทางด้านนี้เลยนั้น ท่านนักเศรษฐศาสตร์ก็จะมีศัพท์ที่คิดว่าทุกคนรู้อยู่แล้วเช่น GDP หรือ หนี้สาธารณะ ฯลฯ โผล่ขึ้นมา เนื่องจากท่านมักจะลืมไปว่าการที่ไม่รู้นั้นเป็นอย่างไร ดังนั้นต้องระวังนะครับ โดยเฉพาะท่านผู้เชี่ยวชาญทั้งหลายที่มักจะตกลงสู่กับดักนี้โดยไม่รู้ตัว

            อีกตัวอย่างที่เห็นได้ชัดถึงความไม่สามารถทำให้สิ่งต่างๆ ง่าย ก็คือรีโมตคอนทรอลต่างๆ ครับ ท่านผู้อ่านลองสังเกตรีโมตทีวี วิทยุ เครื่องเล่นต่างๆ ซิครับ บรรดาบริษัทต่างๆ เขาก็หวังดีกับผู้บริโภคคือพยายามใส่ปุ่มต่างๆ เข้ามาในรีโมตอันเล็กๆ ให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะมากได้ เพื่อให้ผู้บริโภคได้ประโยชน์สูงสุด แต่ในความเป็นจริงแล้วกลับสร้างความสับสนให้กับผู้บริโภคเสียมากกว่า ลองสังเกตซิครับว่าทำไมผลิตภัณฑ์ของ Apple ไม่ว่าจะเป็น ipod, iphone, iMac ถึงขายได้ดี สาเหตุหนึ่งของเกิดจากความง่ายหรือ Simple ของเขานั้นแหละครับ

            ดังนั้นอยากจะฝากไว้นะครับว่าในยุคที่การสื่อสารเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นเช่นในปัจจุบัน โจทย์ที่สำคัญประการหนึ่งคือทำอย่างไรให้ข้อความและสิ่งต่างๆ ที่เราสื่อออกมาได้ง่าย กระชับ และตรงประเด็นที่สุด อย่าสร้างความสับสนให้ผู้รับสารอีกเลยครับ