เมื่อทุนข้ามชาติถอนตัวจากไทย

10 June 2025

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ได้เห็นปรากฏการณ์ที่น่าสนใจสำหรับตลาดประเทศไทย คือการถอนตัวหรือขายกิจการของบริษัทข้ามชาติรายใหญ่หลายราย ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของตลาดไทย และบทเรียนเชิงกลยุทธ์สำหรับผู้ประกอบการทั้งไทยและต่างชาติ

จากข่าวล่าสุดคือการประกาศปิดฉาก Foodpanda ในไทย โดย Delivery Hero ซึ่งเป็นบริษัทแม่ในเยอรมัน ได้ตัดสินใจยุติการให้บริการทั้งหมดในไทย เมื่อสิ้นเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา แม้ว่าช่วงหลัง Foodpanda จะสามารถลดการขาดทุนให้น้อยลงได้ แต่ก็ตัดสินใจถอนตัวเนื่องจาก

1. การแข่งขันที่ดุเดือด ซึ่งแข่งกันทั้งในด้านราคา โปรโมชั่น และบริการ เป็นการเผาเงิน 2. พฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนไป หลังโควิดคลี่คลาย คนไทยกลับไปนั่งรับประทานอาหารมากขึ้น นอกจากนี้ ผู้บริโภคยังมีความกังวลเกี่ยวกับค่าอาหารที่บวกเพิ่มจากราคาจริง ค่าจัดส่งที่แพงเกินไป หรือการจัดส่งที่ล่าช้า ซึ่งบั่นทอนความเชื่อมั่น และ 3. บริษัทแม่ Delivery Hero มีการปรับกลยุทธ์ โดยมุ่งเน้นการรุกตลาดเฉพาะพื้นที่ที่มีแนวโน้มทำกำไรได้อย่างชัดเจนในภูมิภาคอื่น

ย้อนกลับไปดู จะพบว่านอกจาก Foodpanda แล้ว มีทุนธุรกิจข้ามชาติได้ออกจากประเทศไทยไปไม่น้อย อาทิเช่น Carrefour ห้างค้าปลีกยักษ์ใหญ่จากฝรั่งเศส ได้ตัดสินใจขายกิจการในไทยให้กับกลุ่มกาสิโนจากฝรั่งเศส ซึ่งเป็นเจ้าของ Big C อยู่แล้ว หลังจากนั้นกลุ่มกาสิโน ก็ได้ตัดสินใจขายหุ้นใหญ่ใน Big C ซึ่งกลุ่ม BJC ชนะการประมูลซื้อไป

Tesco (Tesco Lotus) จากอังกฤษ ได้ตัดสินใจขายกิจการในไทยให้กับเครือซีพี ตามด้วย Makro ซึ่งเจ้าของเดิมคือ SHV Holdings จากเนเธอร์แลนด์ ก็ได้ขายหุ้นใหญ่ใน Makro ให้กับเครือซีพีเช่นกัน ในส่วนของทุนจากฝั่งเอเซียนั้น FamilyMart ร้านสะดวกจากญี่ปุ่นได้ถูกซื้อโดยกลุ่มเซ็นทรัล และ Daimaru ห้างสรรพสินค้าจากญี่ปุ่นที่เคยเข้ามาทำธุรกิจและถอนตัวออกไปเมื่อไม่ประสบความสำเร็จ ส่วนในธุรกิจน้ำมันนั้น ExxonMobil (Esso) ได้ขายธุรกิจหลักด้านโรงกลั่นน้ำมันและค้าปลีกน้ำมันภายใต้แบรนด์ Esso ให้กับบางจากเมื่อปี 2566

สาเหตุที่บริษัทข้ามชาติเหล่านี้ตัดสินใจถอนตัวออกจากตลาดไทยมีด้วยกันหลายประการ อาทิเช่น ปัญหาด้านการเงินและกลยุทธ์ของบริษัทแม่ทำให้ต้องพิจารณาขายกิจการในเอเชียเพื่อกลับไปโฟกัสที่ประเทศตัวเอง และ ปลดหนี้ภาระหนี้สินบริษัทแม่ หรือ เป็นการปรับกลยุทธ์เพื่อมุ่งเน้นการลงทุนในภูมิภาคหรือตลาดที่มีศักยภาพมากกว่า หรือ เผชิญกับการแข่งขันที่รุนแรงในตลาดไทย ทำให้ขาดทุน ไม่สามารถทำกำไรได้ตามเป้าหมายและไม่มีโอกาสในการเติบโต หรือ ความไม่สามารถปรับตัวให้เข้ากับตลาดท้องถิ่นและพฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลง การนำรูปแบบธุรกิจที่ประสบความสำเร็จในประเทศแม่มาใช้ในไทยอาจไม่ตอบโจทย์เสมอไป

จากกรณีศึกษาที่เคยเกิดขึ้นในอดีต ทำให้สามารถระบุสัญญาณเตือนที่อาจบ่งชี้ว่าบริษัทข้ามชาติรายอื่นอาจตัดสินใจถอนตัวออกจากประเทศไทยได้ โดยดูจากปัจจัยต่างๆ เหล่านี้ 1. บริษัทแม่ในต่างประเทศประสบปัญหาการเงินหรือมีภาระหนี้สินสูง อาจจะต้องขายสินทรัพย์หรือกิจการลูกที่ทำกำไรได้ดี เพื่อนำเงินไปแก้ไขปัญหาของบริษัทแม่ 2. บริษัทแม่ประกาศว่าจะมุ่งเน้นการลงทุนในตลาดหลักบางแห่ง หรือปรับโครงสร้างธุรกิจครั้งใหญ่ ที่นำไปสู่การตัดสินใจถอนตัวออกจากตลาดที่ไม่ได้ถูกจัดลำดับความสำคัญสูง 3. ผลการดำเนินงานในไทยไม่เป็นไปตามเป้าหมายอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าต้องเผชิญกับการแข่งขันที่รุนแรง 4. ไม่สามารถปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลงของตลาดและพฤติกรรมผู้บริโภคท้องถิ่น

การถอนตัวของบริษัทข้ามชาติจากไทยมีสาเหตุมาจากทั้งสถานการณ์ภายในประเทศและภายนอกประเทศ แสดงให้เห็นว่าแม้แต่ผู้เล่นระดับโลกก็ต้องเผชิญความท้าทาย และขณะเดียวกันก็เป็นบทเรียนและกรณีศึกษาที่ดีสำหรับทุนไทยที่มีการขยายตัวและไปลงทุนในต่างประเทศ