การเขียนทบทวนตนเองเมื่อสิ้นปี

17 December 2024

เมื่อเข้าสู่ช่วงสิ้นปี จะพบเห็นการเขียนทบทวนตนเอง หรือ Self-Reflection ตามสื่อสังคมออนไลน์มากขึ้นโดยเฉพาะในกลุ่มคนรุ่นใหม่ ทำให้เกิดคำถามว่าทำไมต้องมีการเขียนทบทวนตนเอง และ ทำไมต้องมีการโพสต์ลงตามสังคมออนไลน์ต่างๆ?

จริงๆ การทบทวนสิ่งที่เกิดขึ้นในรอบปีเป็นเรื่องที่มีมานานแล้ว ส่วนสาเหตุที่แต่ละคนเขียนทบทวนตนเองเมื่อสิ้นปีนั้น ประกอบด้วย

1) เพื่อเป็นการทบทวนสิ่งที่ได้ทำและเกิดขึ้น ทบทวนว่าได้ทำ เรียนรู้ หรือ ปรับปรุงตนเองในเรื่องใดบ้าง ซึ่งก็มีงานวิจัยที่ระบุว่าการเขียนทบทวนตนเองช่วยกระตุ้นความคิดเชิงวิพากษ์ การแก้ไขปัญหา และการตัดสินใจ

2) ช่วยในบริหารจัดการอารมณ์หรือความรู้สึก การเขียนจะช่วยทำให้ทบทวนความรู้สึกที่เกิดขึ้น และปรับความรู้สึกที่อาจจะเป็นด้านลบให้เป็นด้านบวกมากขึ้น มีงานวิจัยที่สนับสนุนว่าการเขียนหรือบันทึกความรู้สึกหรืออารมณ์ จะช่วยในการลดความกังวล ความเครียด และลดโอกาสในการเกิดโรคซึมเศร้าได้

3) ทำให้ทราบว่าในปีที่ผ่านมาสิ่งใดที่ทำแล้วสำเร็จ สิ่งใดที่ยังต้องปรับปรุง และเป็นพื้นฐานหรือจุดเริ่มต้นสำหรับความตั้งใจที่จะทำในปีใหม่ที่จะมาถึงได้

ประโยชน์ของการเขียนทบทวนตนเองเมื่อสิ้นปีนั้นก็มีหลายประการ ได้แก่

1) ทำให้ได้เห็นและสะท้อนสิ่งที่เกิดขึ้นกับตนเอง ทั้งในเชิงการคิด การตัดสินใจ และอารมณ์ ช่วยทำให้เรียนรู้และมีโอกาสในการพัฒนาตนเองต่อไปได้ การเขียนสะท้อนความคิดนั้นเป็นกลไกที่ช่วยในการทำให้คิดถึงวิธีการคิด (หรือ To think about how you think) และทำให้เกิดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องได้

2) ช่วยในการประเมินสิ่งที่ได้ทำไปตลอดทั้งปี และประเมินการตัดสินใจต่างๆ ที่เกิดขึ้น และทราบว่าสิ่งที่ได้ตัดสินใจไปนำไปสู่ผลลัพธ์อย่างไร 

3) ถ้าในปีที่ผ่านมาเจอเหตุการณ์หรือประสบการณ์ที่ไม่ดี การได้เขียนออกมาก็ช่วยในการปลดปล่อยอารมณ์หรือความรู้สึกที่ไม่ดีนั้นออกมา และมีส่วนช่วยในการบำบัดอารมณ์และความเครียด

โดยรวมนั้นการเขียนทบทวนตนเองเมื่อสิ้นปีเป็นสิ่งที่ดีและมีประโยชน์มากมาย ส่วนการเขียนแล้วแชร์ผ่านทางสื่อสังคมออนไลน์นั้น มีทั้งข้อดีและข้อเสีย ข้อดีคือ การแบ่งปันเรื่องราวของตนเองให้กับคนอื่น ก็ทำให้เกิดความเข้าใจ ความผูกพันระหว่างเพื่อนฝูงหรือคนรู้จักมากขึ้น ขณะเดียวกันถ้าประกาศเป้าหรือสิ่งที่จะทำสำหรับปีหน้าไปพร้อมกันก็เป็นเสมือนการสร้างพันธสัญญาให้สังคมได้รับรู้

ข้อควรระวังก็มี โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบอกเล่าชีวิตของตนเองให้เป็นที่รับรู้ของสังคมโดยทั่วไป เป็นการเปิดเผยความเป็นส่วนตัวให้ผู้อื่นทราบ ขณะเดียวกันก็เป็นการเชื้อเชิญผู้ไม่หวังดีมาแสดงความคิดที่ไม่สร้างสรรค์ได้

การเขียนทบทวนตนเองเป็นสิ่งที่ดี แต่เมื่อเขียนแล้วจะโพสต์หรือประกาศให้สังคมได้รับรู้หรือไม่นั้น ก็คงต้องข้ึนอยู่กับวิจารณญาณของแต่ละบุคคล

สำหรับผู้ที่ยังไม่เคยเขียนและอยากจะลองเขียนนั้นก็อาจจะเริ่มจากการตอบคำถามต่างๆ (ไม่จำเป็นต้องตอบทุกคำถาม) ที่พอแบ่งตามหมวดหมู่ได้ดังนี้

1. ด้านการเรียนรู้และการเติบโต โดยในรอบปีที่ผ่านมา – ได้เรียนรู้อะไรใหม่ๆ บ้าง? หรือ อะไรคือทักษะหรือความรู้ใหม่ๆ ที่ได้พัฒนา? หรือ ได้มีการเปลี่ยนแปลงนิสัยหรือความเคยชินในเรื่องใดบ้าง? หรือ อะไรคือบทเรียนสำคัญที่ได้เรียนรู้? หรือ ได้ก้าวข้ามออกจากความคุ้นเคยเดิมๆ อย่างไรบ้าง? หรือ ได้จัดการกับความล้มเหลวอย่างไรบ้าง?

2. ด้านความสำเร็จ โดยในรอบปีที่ผ่านมา – อะไรคือความสำเร็จที่น่าภาคภูมิใจ? หรือ เป้าหมายใดที่ได้ตั้งไว้แล้วบรรลุได้? หรือ อะไรคือโอกาสใหม่ๆ ที่ได้รับ? หรือ ได้ทำประโยชน์ให้กับสังคม ชุมชน ส่วนรวมอย่างไรบ้าง?

3. ด้านความท้าทาย โดยในรอบปีที่ผ่านมา – อะไรคือความท้าทายสำคัญที่เผชิญ และก้าวข้ามความท้าทายดังกล่าวได้อย่างไร? หรือ อะไรคือบทเรียนที่ได้เรียนรู้จากความล้มเหลวที่เกิดขึ้น? หรือ ถ้าย้อนเวลากลับไปได้ จะเปลี่ยนแปลงสิ่งใดที่ได้ทำ?

4. ด้านสุขภาพและความสัมพันธ์ โดยในรอบปีที่ผ่านมา: ได้ดูแลสุขภาพกายและใจตนเองดีแค่ไหน? หรือ ได้บริหารเวลาและจัดการชีวิตตนเองให้เหมาะสมขึ้นอย่างไรบ้าง? หรือ ความสัมพันธ์ใดที่นำความสุขมาให้มากที่สุด? หรือ ได้พบและสร้างเพื่อนหรือความสัมพันธ์ใหม่ๆ บ้างไหม? หรือ ได้แสดงออกถึงความเข้าใจและความเมตตาต่อผู้อื่นอย่างไรบ้าง?

คำถามข้างต้นเป็นเพียงตัวอย่างส่วนหนึ่งเท่านั้น สำหรับท่านที่ยังไม่เคยอาจจะลองพิจารณาเขียนทบทวนตนเองเมื่อสิ้นปีดู และดูว่าเป็นประโยชน์กับท่านเพียงใด