4 September 2011

เมื่อเข้าสู่ยุคที่มีการเปลี่ยนแปลงผู้นำหลายๆ คนพร้อมกัน เช่นในยุคปัจจุบัน ก็มีประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจและน่าสังเกตครับ นั้นคือลักษณะของผู้นำแต่ละคน ทั้งการเปรียบเทียบระหว่างผู้นำกลุ่มเก่ากับผู้นำกลุ่มใหม่ และระหว่างกลุ่มผู้นำที่มีอยู่กันหลายคนด้วยกัน ผู้นำแต่ละคนจะมีสไตล์และลักษณะที่แตกต่างกันออกไป โดยลักษณะของผู้นำแต่ละคนนั้นก็มักจะมาจากพื้นฐานการศึกษา การเลี้ยงดู อุปนิสัย บุคลิกภาพ และประสบการณ์

ดูเหมือนว่าจากการศึกษาของนักวิชาการจากฝั่งอเมริกาถึงลักษณะของผู้นำหกประการ ซึ่งนอกจากชื่อที่แตกต่างกันไปแล้ว ลักษณะภายในนั้นจะไม่แตกต่างกัน ซึ่งลักษณะของผู้นำทั้งหกประการนั้นง่ายต่อการศึกษาและการทำความเข้าใจ และเป็นแนวทางที่น่าสนใจในการนำมาศึกษาลักษณะของผู้นำขององค์กรหรือประเทศ

ผู้นำประเภทแรกนั้นเรียกแตกต่างกันไป อาทิเช่น ว่า Directive หรือ Coercive หรือ Commanding แล้วแต่ว่าเป็นตำราใคร แต่โดยสรุปแล้วผู้นำประเภทนี้เป็นพวกชอบส่ังการ เน้นการใช้อำนาจ และใช้การจูงใจลูกน้องด้วยความกลัวหรือการลงโทษ 

ผู้นำประเภทที่สองก็มีหลายชื่อครับ ไม่ว่าจะเป็น Visionary หรือ Authoritative ผู้นำประเภทนี้จะนำโดยกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนในอนาคตไว้ จากนั้นพยายามชักจูงให้บุคคลต่างๆ เห็นคล้อยและดำเนินการตามเพื่อบรรลุเป้าหมายที่กำหนดขึ้น 

ผู้นำประเภทที่สามเรียกว่า Affiliative ซึ่งผู้นำที่มีลักษณะนี้จะเน้นเรื่องของคนเป็นหลัก โดยพยายามสร้างความรู้สึกที่ดีในกลุ่มบุคคลในองค์กร เน้นความปรองดอง ความสุขสบายของบุคคลกลุ่มต่างๆ ในองค์กร 

ผู้นำประเภทที่สี่เรียกว่า Participative หรือ Democratic เป็นผู้นำที่เน้นการมีส่วนร่วมของบุคลากรในระดับต่างๆ ในการตัดสินใจ ผู้นำประเภทนี้จะนิยมให้ทุกคนได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจและการดำเนินงานต่างๆ ผู้นำประเภทนี้จะชอบที่จะรับฟังความคิดเห็นของบุคคลอื่นๆ 

ผู้นำประเภทที่ห้าเรียกว่า Pacesetting ซึ่งผู้นำประเภทนี้จะเน้นการตั้งเป้าหมายในการทำงาน จากนั้นตั้งมาตรฐานในการทำงานที่สูง และหวังผลเลิศจากผู้ที่เป็นผู้ใต้บังคับบัญชา

ผู้นำประเภทที่หกเรียกว่า Coaching เป็นผู้นำที่เน้นการพัฒนาคนที่เป็นผู้ใต้บังคับบัญชา เป้าหมายของผู้นำประเภทนี้อยู่ที่การพัฒนาบุคลากรเป็นสำคัญ

ลักษณะของผู้นำทั้งหกประการเป็นเพียงกรอบในการคิดเท่านั้นนะครับ และไม่ได้หมายความว่าคนๆ หนึ่งจะมีลักษณะของภาวะผู้นำแบบใดแบบหนึ่งเท่านั้นนะครับ คนๆ หนึ่งสามารถที่จะมีภาวะผู้นำทั้งหกแบบอยู่ในตัว เพียงแต่อาจจะมีความโดดเด่นในลักษณะใดลักษณะหนึ่งเป็นพิเศษ เช่น ผู้นำคนหนึ่งอาจจะมีความโดดเด่นด้าน Participative และมีความเป็น Visionary และ Affiliative เป็นคุณลักษณะรองลงมา โดยคุณลักษณะผู้นำที่เหลือทั้งสามประการก็เป็นคุณลักษณะที่รองลงมาอีกระดับหนึ่ง

ท่านผู้อ่านลองสังเกตผู้นำต่างๆ ทั้งที่ปรากฎในสื่อและผู้นำในองค์กรท่านดูนะครับว่าผู้นำคนนั้นมีคุณลักษณะของภาวะผู้นำแบบใด ซึ่งจริงๆ แล้วก็สังเกตไม่ยากนะครับ โดยดูได้จากสไตล์การบริหาร การตัดสินใจ วิธีการที่ใช้ในการจูงใจบุคคลต่างๆ อย่างไรก็ดีต้องขอแจ้งว่าไม่มีคุณลักษณะใดที่ดีที่สุด เนื่องจากคุณลักษณะแต่ละประการก็แตกต่างกันไปในแต่ละสถานการณ์ เช่นในบางสถานการณ์อาจจะต้องการผู้นำที่เป็น Affiliative เน้นการประนีประนอม แต่เมื่อเข้าสู่สถานการณ์ฉุกเฉินที่ต้องการการตัดสินใจ ผู้นำที่มีลักษณะแบบ Directive ก็อาจจะเหมาะสมกว่า

ดังนั้นผู้นำแต่ละคนนอกเหนือจากจะเข้าใจในคุณลักษณะที่เด่นของตนเองแล้วยังต้องสามารถที่จะปรับลักษณะของผู้นำให้เข้ากับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นในขณะนั้นด้วยครับ