กลยุทธ์ กับการเลือกที่จะไม่เป็น….

12 November 2010

เมื่อเอ่ยถึงคำว่ากลยุทธ์หลายๆ ท่านก็จะนึกถึงสิ่งที่จะทำหรือมุ่งเน้นเพื่อนำไปสู่การบรรลุเป้าหมายบางอย่างที่ตั้งไว้ อย่างไรก็ดีพบว่าเรื่องของกลยุทธ์นั้นยังมีอีกหลายสิ่งหลายอย่างที่มากกว่าเพียงแค่แผนหรือการแข่งขันหรือสิ่งที่จะทำ ประเด็นสำคัญประการหนึ่งของกลยุทธ์ (รวมทั้งการดำรงชีวิตด้วย) ก็คือเรื่องการของเลือกนั้นเองครับ การมีสิทธิที่จะเลือกนั้นถือเป็นคุณสมบัติพื้นฐานทั้งขององค์กรและของมนุษย์เราเลยครับ ในระดับกลยุทธ์นั้นองค์กรมีสิทธิ์ที่จะเลือกได้ว่าจะเติบโตหรือไม่เติบโต จะออกผลิตภัณฑ์ใหม่หรือไม่ จะมุ่งเน้นลูกค้ากลุ่มใหม่หรือไม่ ฯลฯ ความยากและท้าทายสำหรับการบริหารกลยุทธ์ในองค์กรก็คือองค์กรมีทางเลือกได้มากมาย เรามักจะให้ความสำคัญกับการเลือกว่าจะทำอะไร หรือ มุ่งเน้นในเรื่องอะไรบ้าง แต่ผมอยากจะขอนำเสนออีกแนวคิดหนึ่งว่าในการเลือกนั้น แทนที่จะเลือกว่าจะทำอะไร เราควรที่จะเลือกว่าจะไม่เป็นหรือจะไม่ทำอะไรมากกว่าครับ

สำหรับองค์กรหรือแม้กระทั่งตัวเรานั้น เราไม่สามารถที่จะเป็นทุกอย่างให้กับทุกคนได้ เป็นการยากมากครับที่จะหาองค์กรหนึ่งที่สามารถตอบสนองหรือเป็นทุกอย่างให้กับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกกลุ่มได้ จะสังเกตว่าองค์กรธุรกิจส่วนใหญ่แล้วจะต้องเลือกว่าจะมุ่งเน้นหรือให้ความสำคัญกับสิ่งใด เแต่แทนที่องค์กรจะเลือกว่าจะทำอะไรหรือเป็นอะไร เราควรจะมองในมุมกลับกันครับนั้นคือเลือกว่าจะไม่เป็นอะไรแทน เช่นเดียวกับในชีวิตเราครับ เชื่อว่าท่านผู้อ่านแต่ละท่านมีทางเลือกต่างๆ มากมาย และท่านก็ไม่สามารถเป็นทุกอย่างตามที่ทุกคนต้องการได้ โดยส่วนใหญ่แล้วคนส่วนใหญ่จะเลือกว่าจะทำอะไรหรือจะมุ่งเน้นในสิ่งไหน แต่ลองมองในอีกมุมหนึ่งนะครับ แทนที่เราจะเลือกว่าจะทำอะไร การเลือกที่จะไม่ทำอะไรนั้นอาจจะให้มุมมองอีกมุมมองหนึ่งทีน่าสนใจครับ

ในองค์กรธุรกิจนั้นถ้าผู้บริหารบอกต่อบุคลากรทั้งองค์กรว่าอะไรคือส่ิงที่สามารถทำได้หรือควรจะทำอะไรนั้น บุคลากรภายในองค์กรก็จะปฏิบัติตามสิ่งที่ผู้บริหารบอก และโอกาสเกิดความผิดพลาดก็จะน้อยลง อย่างไรก็ดีการบอกว่าจะทำอะไรนั้นเป็นเสมือนการมุ่งเน้นในเรื่องมาตรฐาน คุณภาพ และความปลอดภัยมากกว่า ซึ่งอาจจะไม่เหมาะกับยุคของนวัตกรรมและความคิดสร้างสรรค์เช่นในปัจจุบัน เนื่องจากเมื่อบอกบุคลากรว่าสามารถทำอะไรได้บ้างทุกคนก็จะเดินตามแนวทางที่ผู้บริหารกำหนดไว้ และไม่ค่อยยอมออกนอกแนวทางที่กำหนด 

ถ้าท่านต้องการให้บุคลากรในองค์กรมุ่งเน้นเรื่องของนวัตกรรมและการคิดค้นสิ่งใหม่ๆ นั้น แทนที่จะบอกว่าควรจะหรือสามารถทำอะไรได้นั้น ผู้บริหารควรที่จะบอกว่าองค์กรจะไม่ทำอะไรบ้าง ถ้าท่านจ้างพนักงานที่มีความคิดสร้างสรรค์หรือมีความสามารถในการคิดสิ่งใหม่ๆ ออกมาได้ และให้อิสระแก่คนเหล่านั้นในการทำงาน เพียงแต่แค่ตีกรอบไว้เท่านั้นว่าอะไรคือสิ่งที่จะไม่ทำหรือทำไม่ได้  ตัวอย่างที่น่าสนใจคือกรณีของ Apple ครับ ที่ Steve Jobs ระบุไว้อย่างชัดเจนเลยครับว่า Apple จะไม่พัฒนา PDA (Personal Digital Assistant ซึ่งเชื่อว่าท่านผู้อ่านคงจะจำ Palm หรือ Pocket PC ได้นะครับ) ซึ่งในภายหลัง Jobs เองก็ยอมรับว่า ถ้าไม่ได้มีการประกาศไว้อย่างชัดเจนว่า Apple จะไม่พัฒนา PDA Apple เองก็จะไม่มีกำลังและทรัพยากรเพียงพอที่จะทุ่มกับการพัฒนา iPod แล้วพวกเราก็คงจะไม่มี iPod iPhone และ iPad ใช้อยู่ในปัจจุบัน

Jobs เองระบุไว้อย่างชัดเจนเลยครับว่าคนส่วนใหญ่มักจะเข้าใจว่าการมุ่งเน้นนั้นเป็นการตกลงว่าจะเลือกทำอะไร แต่จริงๆ แล้วการเลือกที่ถูกต้องนั้นไม่ใช่เพียงแค่การเลือกว่าจะทำอะไร แต่เป็นความสามารถในการที่จะปฏิเสธต่อโอกาสหรือสิ่งดีๆ ต่างๆ ที่เข้ามา ประเด็นของ Jobs นั้นน่าสนใจนะครับ ท่านผู้อ่านลองมาเปรียบเทียบกับชีวิตจริงของพวกเราแต่ละคนก็ได้ครับ เราจะพบว่าในแต่ละวันแต่ละสัปดาห์นั้น เรามีโอกาส มีสิ่งต่างๆ ที่ผ่านเข้ามาในชีวิตมากมาย ท่านผู้อ่านได้เลือกหรือกำหนดไว้อย่างชัดเจนหรือยังครับว่าอะไรคือสิ่งที่จะไม่ทำ เพราะถ้าเราไม่เลือกหรือไม่กำหนดไว้อย่างชัดเจนเราก็จะมีสิ่งที่ต้องทำมากมายเต็มไปหมด และสุดท้ายเราก็จะรู้สึกว่าไม่มีเวลาเพียงพอในชีวิต และสิ่งที่ควรจะสำคัญกลับไม่ได้ทำหรือไม่ได้มุ่งเน้น

ย้อนกลับมาที่กลยุทธ์องค์กรนะครับ Michael Porter ได้เคยเขียนไว้อย่างชัดเจนครับว่ากลยุทธ์ที่ดีจะต้องมีการ Trade-Off โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อองค์กรเข้าสู่ช่วงของภาวะการเติบโต องค์กรจะพบกับโอกาสในการเติบโตต่างๆ มากมาย แต่ปัญหาที่อาจจะเผชิญก็คือเกิดความขัดแย้งและความแตกต่างระหว่างกิจกรรมต่างๆ ที่จะต้องทำ ดังนั้นความสามารถในการคิดและตัดสินใจทางกลยุทธ์อย่างหนึ่งขององค์กรก็คือจะต้องสามารถ Trade-Off หรือการเลือกว่าจะไม่ทำอะไร

สรุปก็คืออยากจะฝากแนวคิดของการเลือกที่จะไม่เป็น หรือเลือกที่จะไม่ทำ ไว้ให้ท่านผู้อ่านได้ลองนำไปปรับใช้นะครับ ไม่ว่าจะเป็นการนำไปใช้สำหรับการเลือกกลยุทธ์ หรือ นำไปใช้ในชีวิตประจำวันก็ได้นะครับว่าเราจะต้องเลือกว่าเราจะไม่เป็นหรือจะไม่ทำในสิ่งใด

ก่อนจบขอฝากประชาสัมพันธ์หลักสูตรอบรมของคณะที่ผมเองดูแลหน่อยนะครับ เป็นหลักสูตรชื่อ Strategy Management Program โดยเป็นหลักสูตรทางด้านการบริหารกลยุทธ์อย่างครบวงจร รวมทั้งแนวคิดใหม่ๆ ทางด้านกลยุทธ์ในปัจจุบัน จะจัดทั้งหมด 60 ชั่วโมงในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงมีนาคมปีหน้า ถ้าท่านผู้อ่านสนใจสามารถสอบถามได้ที่ 02-218-5764 ครับ