27 May 2020

ผมมักจะได้รับคำถามหนึ่งเป็นประจำนั้นก็คือขอคำแนะนำเกี่ยวกับบทความหรือหนังสือที่ต้องอ่าน หรือ งานวิชาการที่ “พลาดไม่ได้” ดังนั้นสัปดาห์นี้เลยพาท่านผู้อ่านมาดูบทความทางด้านกลยุทธ์ที่พลาดไม่ได้สิบบทความจากวารสาร Harvard Business Review (HBR) ซึ่งถือเป็นวารสาร ทางวิชาการที่ผู้บริหารหรือผู้ที่สนใจทางบริหารควรจะต้องอ่านอย่างสม่ำเสมอ ผมเองถึงแม้ไม่ได้ เป็นผู้รวบรวมทั้งสิบบทความทางด้านกลยุทธ์ของ HBR แต่ก็เห็นด้วยกับบทความทั้งสิบเรื่อง และในบทความหลายๆ เรื่องก็นำมาเสนอผ่านทางบทความนี้ โดยทั้งสิบบทความนั้น ทางกองบรรณาธิการของ HBR เขาแบ่งไว้เป็นสองกลุ่มครับ กลุ่มแรก เป็นเรื่อง Strategy Development หรือการพัฒนากลยุทธ์ และส่วนที่สองเป็นเรื่องของการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติหรือ Strategy Execution เรามาดูว่าบทความทั้งสิบเรื่องมีอะไรบ้างนะครับ พร้อมทั้งหลักการสำคัญคร่าวๆ ของแต่ละบทความ เผื่อท่านผู้อ่านที่สนใจในบทความไหน จะได้ลองไปหาอ่านเพิ่มเติมได้ครับ

            ถ้าถามว่าในสิบสุดยอดบทความทางด้านกลยุทธ์ของ HBR นั้น จะต้องมีบทความของ ปรมาจารย์ท่านไหน ท่านผู้อ่านก็คงเดาได้นะครับว่าจะต้องมีของ Michael E. Porter แน่ๆ แถมบทความของ Porter นั้นมีถึงสองบทความ โดยเรื่องแรกเป็นบทความชื่อ What is strategy? ซึ่ง Porter เขียนไว้ตั้งแต่ปี 1996 โดยในบทความนี้ Porter พยายามนำเสนอให้เห็นถึงความแตกต่าง ระหว่าง Operational Effectiveness กับกลยุทธ์ เนื่องจากในช่วงนั้นเริ่มมีเครื่องมือต่างๆ ที่เน้นเรื่องของการปรับปรุงและพัฒนาการดำเนินงานขององค์กรและบรรดาผู้ที่คิดค้นเครื่องมือเหล่านั้นก็บอกว่าเป็นกลยุทธ์ใหม่ Porter ในฐานะปรมาจารย์ทางด้านกลยุทธ์ ก็เลยพยายามชี้ให้เห็นว่าจริงๆ แล้วกลยุทธ์คืออะไรกันแน่ มีความแตกต่างกับ Operational Effectiveness อย่างไร และทั้งสองประการเกื้อหนุนกันอย่างไร

            บทความที่สองจาก Porter คือ The Five Competitive Forces that Shape Strategy ซึ่ง Porter ปรับปรุงใหม่อีกครั้งในปี 2008 ท่านผู้อ่านที่คุ้นเคยกับเรื่องกลยุทธ์ดีก็คงพอทราบนะครับว่าบทความนี้เป็นบทความแรกที่ Porter เขียนขึ้นให้กับ HBR ในปี 1979 และถือเป็นบทความที่สร้างชื่อเสียงให้กับ Porter เป็นอย่างมาก และแนวคิดเรื่องของ Five Forces Model ของ Porter ก็เกิดขึ้นจากบทความนี้และกลายเป็นทฤษฎีพื้นฐานทางกลยุทธ์ที่ปรากฎในตำรากลยุทธ์ทุกเล่ม และองค์กรต่างๆ ได้ใช้กันอย่างแพร่หลาย สำหรับบทความในปี 2008 นั้น ทาง Porter ได้มีการปรับปรุงและต่อเติมบ้างเล็กน้อย รวมทั้งพูดถึงความเข้าใจผิดพลาดส่วนใหญ่ที่มักจะเกิดขึ้น เมื่อเรานำ Five Forces ไปใช้ แนวทางในการนำ Five Forces ไปใช้ในทางปฏิบัติให้เห็นผลจริงๆ และขยายความถึงความสำคัญและความสัมพันธ์ระหว่าง Five Forces กับกลยุทธ์

            บทความที่สามชื่อ Building Your Company’s Vision เขียนโดย James Collins และ Jerry Pollas ซึ่งเขียนขึ้นในปี 1996 ท่านผู้อ่านอาจจะสงสัยนะครับว่าทำไมบทความนี้ถึงถูกยกเป็นหนึ่งในสุดยอดบทความทางด้านกลยุทธ์ ก็ต้องเฉลยเลยครับว่าบทความนี้คือบทความที่เป็นบทความนำของหนังสือของผู้เขียนทั้งสองท่าน ที่ขายดิบขายดีไปทั่วโลก นั้นก็คือหนังสือ Built to Last นั้นเองครับ บทความนี้เน้นและให้ความสำคัญต่อเรื่องของการกำหนดวิสัยทัศน์ โดยศึกษาและยกตัวอย่างขององค์กรที่ประสบความสำเร็จทั้งหลายว่ามีวิสัยทัศน์และแนวทางในการขับเคลื่อนองค์กรไปสู่อนาคตได้อย่างไร ข้อความส่วนใหญ่ที่ปรากฏในบทความนี้ได้ถูกนำไปขยายความในหนังสือ Built To Last อีกทีครับ ถ้าสนใจอ่านฉบับเต็มผมว่าไปอ่านจากเล่มใหญ่จะได้เนื้อหาครบถ้วนกว่า

            บทความที่สี่ชื่อ Reinvent Your Business Model เขียนโดย Mark Johnson, Clayton Christensen และ Henning Kagermann ครับ เป็นบทความใหม่ที่เพิ่งเขียนขึ้นมาเมื่อปี 2008 นี้เอง และก็เช่นเดียวกันกับอีกหลายบทความชั้นนำนะครับ บทความนี้ก็ถูกขยายและนำไปไว้เป็นส่วน หนึ่งของหนังสือชื่อ Seizing the White Space: Business Model Innovation for Growth and Renewal โดยบทความนี้ทำให้เกิดความชัดเจนมากขึ้นเกี่ยวกับเรื่องของ Business Model Innovation โดยนำเสนอวิธีการคิดและวิเคราะห์ที่ชัดเจนขึ้นสำหรับการพัฒนาหรือสร้างนวัตกรรมใหม่ในตัวแบบธุรกิจ

            บทความสุดท้ายที่ถือว่าเป็นสุดยอดในฝั่งของ Strategy Development ได้แก่ Blue Ocean Strategy ของ W. Chan Kim และ Renee Mauborgne เขียนขึ้นในปี 2004 ซึ่งคงไม่ต้องเขียนอธิบายแล้วนะครับว่าบทความนี้เป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไร และมีความสำคัญอย่างไรในแวดวงการบริหารกลยุทธ์ในปัจจุบัน

            ห้าบทความข้างต้นเป็นห้าสุดยอดบทความของ HBR ในด้านเกี่ยวกับ Strategy Development หรือ การพัฒนากลยุทธ์นะครับ เอาไว้สัปดาห์หน้าเรามาดูกันต่อครับว่าอีกห้าสุดยอดบทความของ HBR ในด้านของการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัตินั้นมีอะไรบ้าง